Bilişsel Bozukluklar

Yaşın ilerlemesiyle beraber beyin yapısında oluşan değişikliklerle çeşitli işlevsel bozukluklar ortaya çıkar. Bu işlev bozuklukları kişilerin hayatında sıkça rastlanan demans, alzheimer, hafif kognitif bozukluğu olarak kendini gösterebilir.

• Hafızanız eskisi kadar iyi değil mi ?
• Uyku ve yeme-içme düzeninizde değişimler mi yaşıyorsunuz?
• Yer ve zaman kavramlarını belirlemede sıkıntılar mı yaşıyorsunuz?
• Giyinme, yol bulma, alet kullanma gibi günlük becerilerinizi yapmakta güçlük mü çekiyorsunuz?
• İçe kapanma, hayaller görme ve ani duygu değişimleri mi yaşamaktasınız?
• Mantık yürütme, konuşma ve anlamada bozukluk gibi değişimler mi yaşıyorsunuz?

Demans

Halk arasında bunama olarak bilinen demans, 2013 yılında dünya çapında 1.7 milyon insanın ölümüne yol açarken, 36 milyon insanın hayatını etkiler. 80 yaşındaki her 5 kişiden 1’inde görülen demans hafıza başta olmak üzere; duygu, düşünme, motivasyon ve dil yeteneklerde bozulma olarak kendini göstererek kişinin edinmiş olduğu günlük becerilerinde ve sosyal hayatında zorluklar yaşamasına neden olan; beynin işlevini kaybetmesi halidir.

Normal bir yaşlanma sürecinde beyin hücreleri ve hücreler arası bağlantılarda bozulmalar ve kayıplar görülür. Ancak bu bozulma miktarının artması ile beyin, fonksiyonlarını yerine getirmez hale gelir ve demans oluşur.

Demansın oluşmasında yaşam biçimi ve kalıtsal nedenler yer alır. Örneğin kişinin ailesinde demans geçmişinin olması yada alkol, sigara gibi maddelerin kullanımı, aşırı kilo, yüksek kolestrol, yüksek kan basıncı, inme demansın oluşmasına neden olabilir.

Alzheimer

Demans hastalığının en yaygın çeşidi olarak tanımlanan alzheimer, bireyin ilk olarak hafızasını etkiler. 65 yaş üstü bireylerde 100 kişiden 8’inde görülen alzheimerın, 85 yaş üstü kişilerde görülme sıklığı %20’dir. Kişiler en çok hafıza konusunda problem yaşasa da zamanla giyinme, yeme-içme, zaman ve yön tayini, idrar tutma gibi günlük işlerde davranışsal ve bilişsel bozulmalar yaşayabilir.

Alzheimer hastalığının oluşumunda senil amioid plaklar, nörofibriler yumak oluşumu, sinaps-nöron kaybı ve beyinde küçülme gözlemlenir. Beyinde oluşan bu plaklar özellikle amigdala (Duygusal hafıza ve tepkilerin oluşmasında görevli), hipokampüs (hafıza ve yön bulmayla görevli) ve neokorteks (Duyu algılaması, hareket oluşumu, bilinçli düşünme ve dil gibi yüksek fonksiyonların yürütülmesinde görevli) gibi alanları etkiler. Beyinde yaşanan değişime ek olarak; yaşanan kafa travmaları, enfeksiyonlar, lezyonlar da alzheimer hastalığına yol açabilir. Ayrıca, yapılan araştırmalara göre yüksek miktarda tüketilen doğmuş yağların ve aile geçmişinde bu hastalığın yer alması alzheimer riskini arttıran faktörler arasındadır.

Hafif Kognitif Bozukluğu

Demans hastalığının önceki aşamaları olarak değerlendirilen hafif kognitif bozukluğu yaşlanmaya bağlı olarak yaşanan bilişsel aktivitelerdeki azalmadır. Belirtileri olarak hafıza, dil ve karar verme gibi mekanizmalarda yavaşlama yada kayıplar gözlenebilir olsa da bu azalmalar günlük hayatı etkileyecek şiddette değildir. Bu sebeple yaşanan kayıpların sadece yaşa bağlı gelişen normal bir azalma mı yoksa demans hastalığının başlangıcı mı olduğunu ayırt etmek güçtür.

Hafif kognitif bozukluğun başlıca belirtileri olarak; isimleri ve kelimeleri hatırlamada zorluk yaşama, randevuları unutma, özellikle film, kitap ve konuşmalardaki olay örgüsünü hatırlayamama, yol bulmada güçlük çekme olarak sıralanabilir. Ayrıca yaşanan bu aksamalar nedeniyle kişi kaygılı, sinirli ve depresif bir ruh haline geçebilir.

SAS-Life Dinleti Programı, yaşlanmaya bağlı olarak bireyin hayat kalitesini olumsuz yönde etkileyen demans, alzheimer, hafif kognitif bozukluğu gibi hastalıklardan kaynaklı değişiklikleri azaltmak için kişiye özel müzik dinleti programlarından oluşur.